Asqı Sistemi (amortizator) Nədir? Problemləri Necə Təyin Edək?

Asqı Sistemi (amortizator) Nədir? Əsas Funksiyaları Nələrdir?
Avtomobilin asqı sistemi (amortizator) avtomobilin yolda hərəkət zamanı rahatlığını və təhlükəsizliyini təmin edən mühüm mexanizmdir. Bu sistemin əsas funksiyaları və komponentləri aşağıdakı kimidir:

-Asqı sisteminin məqsədi
Asqı sistemi yol səthinin nahamarlıqlarını udaraq, avtomobilin komfortunu və təhlükəsizliyini təmin edir. Bu sistem sayəsində sürücü və sərnişinlər daha rahat səyahət edir.
-Təkərlərin yolla təmasını təmin etmək
Asqı sistemi avtomobilin təkərlərinin daim yolla təmasda qalmasına kömək edir. Bu, sürüşmə zamanı yol tutuşunu və nəzarəti artırır.
-Şokları və vibrasiyaları azaltmaq
Asqı sistemindəki amortizatorlar və yaylar, yolun nahamarlıqları səbəbindən yaranan şokları və vibrasiyaları azaldır. Bu da avtomobilin daha sabit və rahat idarə olunmasına kömək edir.

Əsas komponentlər
-Yaylar: Avtomobilin yuxarı və aşağı hərəkətini idarə edən komponentlərdir.
-Amortizatorlar: Yayların hərəkətini idarə edərək, şokları və titrəyişləri azaldır.
-Çubuqlar: Avtomobilin kəskin dönmələrdə tarazlığını qorumağa kömək edir.

Funksiyaları
-Sabitliyin təmin edilməsi
Asqı sistemi, avtomobilin kəskin dönmə və ya əyləc zamanı tarazlığını qorumağa yardım edir. Bu, qəfil manevrlər zamanı nəzarəti saxlamağa kömək edir.
-Təhlükəsizliyin artırılması
Müasir asqı sistemləri avtomobilin idarəetmə qabiliyyətini və təhlükəsizliyini artırır. Məsələn, elektron asqı sistemləri müəyyən şəraitlərdə asqının sərtliyini tənzimləyə bilir.
-Yükə uyğunlaşma
Yükün miqdarından asılı olaraq, asqı sistemi tənzimlənərək avtomobilin balansını qoruyur.
Bu funksiyalar vasitəsilə asqı sistemi sürüş zamanı komfortu və təhlükəsizliyi təmin edir.

Asqı Sistemi Avtomobilin Harasında Yerləşir?
Asqı sistemi avtomobilin ön və arxa hissələrində, şassi ilə təkərlərin arasında yerləşir.
-Ön Asqı: Avtomobilin ön hissəsində yerləşir və əsasən təkər, yay, amortizator və asqı qollarından ibarətdir. Bu, avtomobilin ön təkərlərinin hərəkətini və dönmə bucağını idarə edir.
-Arxa Asqı: Avtomobilin arxa hissəsində yerləşir və təkərlər arasında əlaqəni təmin edir. Arxa asqılar daha çox sabitliyi və yükə qarşı dayanıqlığı təmin etmək məqsədi daşıyır.

Avtomobil Asqı Sistemlərinin Növləri və Xüsusiyyətləri
Müxtəlif növ asqı sistemləri var və hər biri fərqli üstünlüklərə malikdir. Müasir avtomobillərdə ən çox istifadə olunan asqı sistemlərini və onların əsas xüsusiyyətlərini təqdim edirik.

1. Əsas Asqı Sistemləri

1.1 Müstəqil Asqı Sistemi

• Xüsusiyyəti: Təkərlərin hər biri müstəqil hərəkət edə bilir.
• Üstünlükləri: Yüksək sabitlik, daha yaxşı yol tutuşu və daha rahat sürüş təmin edir.
• Tətbiqi: Ən çox lüks və idman avtomobillərində istifadə olunur.

1.2 Asılı Asqı Sistemi

• Xüsusiyyəti: Təkərlər bir-birinə bağlıdır və birinin hərəkəti digərinə təsir edir.
• Üstünlükləri: Sadə quruluşa malikdir, lakin yüksək sürətdə daha az sabitdir.
• Tətbiqi: Ən çox ağır yük maşınları və bəzi daha sadə avtomobillərdə istifadə olunur.

1.3 Yarı-Müstəqil Asqı Sistemi

• Xüsusiyyəti: Müstəqil və asılı asqıların xüsusiyyətlərini birləşdirir.
• Üstünlükləri: Əlverişlidir. Arxa təkərlərdə istifadə edilən populyar bir variantdır.
• Tətbiqi: Kiçik və orta sinif avtomobillərdə istifadə olunur.

2. Müstəqil Asqı Alt Növləri

2.1 McPherson Asqısı

• Xüsusiyyəti: Kompakt dizayna malikdir, amortizator və yay birlikdədir.
• Üstünlükləri: Sadə quruluş, səmərəli qiymət və çox istifadə olunandır.
• Tətbiqi: Ən çox ön təkərlərdə tədbiq olunur.

2.2 Double Wishbone (İkili Qol) Asqısı

• Xüsusiyyəti: İki A-formalı qol, yüksək sabitlik və idarəetmə imkanı verir.
• Üstünlükləri: Yüksək performans təqdim edir.
• Tətbiqi: Lüks və idman avtomobillərində istifadə olunur.

2.3 Multi-Link (Çoxqat Qollu) Asqı

• Xüsusiyyəti: Çoxsaylı qollarla təchiz edilmişdir, rahatlıq və sabitlik təmin edir.
• Üstünlükləri: Yüksək səviyyədə komfort və sabitlik.
• Tətbiqi: Premium modellər və müasir avtomobillərdə tədbiq olunur.

3. Müasir Texnologiyalı Asqı Sistemləri

3.1 Elektron İdarə Olunan Asqı

• Xüsusiyyəti: Sensorlar vasitəsilə yola uyğun tənzimlənir.
• Üstünlükləri: Yolda olan dəyişikliklərə real vaxtda uyğunlaşır, yüksək komfort və təhlükəsizlik təmin edir.
• Tətbiqi: Müasir avtomobillərdə, elektrik avtomobillərdə.

3.2 Pnevmatik (Hava) Asqı

• Xüsusiyyəti: Hava kisələri və kompressor ilə idarə olunur.
• Üstünlükləri: Yükə və yola uyğun hündürlük tənzimlənməsi, yüksək komfort.
• Tətbiqi: Premium və off-road modellərdə, məsələn, Mercedes-Benz, Range Rover kimi modellərdə istifadə olunur.

4. Əlavə Asqı Xüsusiyyətləri

4.1 Sabit və Dəyişən Sərtlikli Asqılar

• Sabit Sərtlikli: Hərəkət zamanı sərtlik dəyişmir. Traktor və yük maşınlarında istifadə olunur.
• Dəyişən Sərtlikli: Yol şəraitinə və avtomobil yüklənməsinə görə tənzimlənir.

4.2 Qeyri-Metal Asqılar

• Pnevmatik və hidropnevmatik elementlər, elastiklik təmin edərək daha yumşaq hərəkət imkanı yaradır.

Asqı Sistemində Problemləri Necə Təyin Edək?
Asqı sistemində problem olduğuna işarə edən bir neçə əsas əlamət var. Bu əlamətlər avtomobilin idarəetməsinə, rahatlığına və təhlükəsizliyinə təsir göstərir. Problemləri vaxtında aşkar etmək və həll etmək üçün diqqət yetirilməli amillər aşağıdakılardır:

Sərt və ya Titrəyən Sürüş

• Problem Əlaməti: Avtomobil daha sərt hərəkət edirsə və ya yolda titrəyirsə, bu amortizatorların və ya yayların işləmə qabiliyyətinin zəiflədiyini göstərə bilər.
• Təyin Etmə Üsulu: Maşını düz və hamar yolda sürərkən gövdənin titrəməsini yoxlayın. Əgər maşın kiçik maneələrdə belə sərt hərəkət edirsə, bu amortizator və yayların yenilənməsinə ehtiyac olduğunu göstərə bilər.

Maşının Asimmetrik Yerləşməsi

• Problem Əlaməti: Avtomobilin bir tərəfi digər tərəfdən aşağıda görünürsə, bu bir yay və ya amortizatorun zədələndiyinin göstəricisidir.
• Təyin Etmə Üsulu: Maşını düz səthdə saxlayıb hər iki tərəfi eyni hündürlükdə olub-olmadığını yoxlayın. Əgər bir tərəf aşağı görünürsə, asqı sistemində problem olduğuna işarədir.

Anormal Səs və Yağ Sızması

• Problem Əlaməti: Asqı sistemindən gələn qeyri-adi səs (xırıltı, cırıltı və s.) və amortizatorlardan yağ sızması problemlərə işarə edir.
• Təyin Etmə Üsulu: Asqı sisteminin hissələrini vizual olaraq yoxlayın. Əgər amortizatorlarda sızma varsa və ya asqı komponentləri hərəkət zamanı səs çıxarırsa, komponentlərin dəyişdirilməsi lazım ola bilər.

Zəif İdarəetmə və Ziqzaq Sürüş

• Problem Əlaməti: Avtomobilin idarə edilməsi çətinləşibsə və ya ziqzaq hərəkət edirsə, bu, asqı və sükan sisteminin elementlərində problem olduğunu göstərə bilər.
• Təyin Etmə Üsulu: Avtomobili sürərkən düz bir xəttdə saxlamağa çalışın. Əgər maşın yanlara çəkirsə, bu, asqının balansının pozulduğunu və ya komponentlərin köhnəldiyini göstərə bilər.

Təkərlərin Anormal Köhnəlməsi

• Problem Əlaməti: Təkərlərin müəyyən hissələri daha sürətlə aşınıbsa, bu asqı və sükan sistemində nasazlığın əlaməti ola bilər.
• Təyin Etmə Üsulu: Təkərlərin daxili və ya xarici tərəflərində daha çox aşınma olub olmadığını vizual olaraq yoxlayın.

Dönmə və Manevr Zamanı Maşının yellənməsi

• Problem Əlaməti: Dönmə zamanı avtomobil çox yellənirsə, bu amortizatorların zəiflədiyini və ya elastik elementlərin köhnəldiyini göstəricisi ola bilər.
• Təyin Etmə Üsulu: Dönmə və ya ani əyləc zamanı maşının hərəkətini izləyin. 
  Bu əlamətləri vaxtında müəyyən edib təmir etmək asqı sisteminin daha uzun ömürlü və təhlükəsiz olmasını təmin edəcək. Avtomobilin texniki xidmətini vaxtında həyata keçirmək və dövri olaraq asqı sistemini yoxlamaq vacibdir.