Soyutma sistemi - Necə Qulluq Edək? Problemləri Necə Təyin Edək?

Əziz oxucularımız avtomobilimizin mühərrikinin fərqli hissələrini daha da kəşf etməyə davam edirik.
Soyutma sistemi haqqında bəzi sualları cavablandırmağa çalışdıq və sizə təqdim edirik.

Avtomobilin “Soyutma sistemi” hansı hissələrdən ibarətdir?
Avtomobilin soyutma sistemi mühərrikin temperaturunu optimal səviyyədə saxlamaq üçün bir neçə əsas hissədən ibarətdir. Bunlar:

1.Radiator – Mühərrikdə qızmış soyuducu mayeni (antifriz və ya su) soyutmaq üçün istifadə olunur. Radiatorun boruları və qanadları istiliyi xaricə yaymağa kömək edir.
2.Su nasosu (pompa) – Soyuducu mayeni mühərrik boyunca dövr etdirmək üçün nəzərdə tutulub. Bu, suyun radiator və mühərrik blokunun arasında hərəkətini təmin edir.
3.Termostat – Soyuducu mayenin dövriyyəsini tənzimləyir. Mühərrik soyuq olduqda, termostat qapalı qalır və mayenin radiatora getməsinə imkan vermir ki, mühərrik tez isinib işçi temperatura çatsın. İstilik artdıqda isə açılır və mayeni radiatora yönləndirir.
4.Soyuducu maye (antifriz və ya su) – Mühərrikdə istiliyi udaraq onu radiator vasitəsilə xaric edən xüsusi mayedir. Antifriz qışda donmamanı və yayda qaynamamanı təmin edir.
5.Ventilyator – Radiatora əlavə hava üfürərək soyutma prosesini gücləndirir. Bu, əsasən avtomobil yavaş hərəkət edəndə və ya dayanarkən aktiv olur.
6.Soyutma boruları və kanalları – Soyuducu mayenin mühərrik blokunda və silindrlər ətrafında dövr etməsi üçün nəzərdə tutulub. Bu borular vasitəsilə maye mühərrikdən radiatora və əks istiqamətə hərəkət edir.
7.Ekspansiya çəni (genişlənmə çəni, antifriz çəni, soyutma çəni, su çəni) - Soyuducu mayenin istiliklə genişlənməsi nəticəsində yaranan artıq mayeni toplamaq və sistemin içində təzyiqin sabit qalmasını təmin etmək üçün istifadə olunur.

Bu hissələrin hamısı birlikdə işləyərək mühərrikin həddindən artıq qızmasının qarşısını alır və onun uzun ömürlü olmasını təmin edir.

Soyutma sistemində problem olduğunda sürücü bunu necə təyin edə bilər və ümumiyyətlə hansı əlamətlər problemin olduğunu göstərir?
Soyutma sistemində problem olduqda sürücü bunu bir neçə əsas əlamətə görə təyin edə bilər. Əgər bu əlamətlərdən hər hansı biri baş verirsə, mümkün qədər tez problemi müəyyən edib həll etmək lazımdır. Əsas göstəricilər bunlardır:

-Mühərrikin həddindən artıq qızması – İdarə panelində temperatur göstəricisi normadan yuxarı qalxırsa və ya qırmızı zonaya çatırsa, soyutma sistemində problem ola bilər. Bu, antifrizin sızması, termostatın işləməməsi və ya su nasosunun nasazlığı ilə bağlı ola bilər.
-Kapot altından buxarın çıxması – Soyuducu mayenin qaynadığını və mühərrikin həddindən artıq qızdığını göstərən əlamətlər, kapotun altından ağ buxar çıxmasına səbəb olur. Belə halda dərhal avtomobili saxlayıb soyumasını gözləmək lazımdır.
-Antifriz sızması – Avtomobil dayandıqdan sonra alt hissədə yaş, yaşıl, narıncı və ya çəhrayı rəngdə maye ləkələri görsəniz, antifrizin sızdığını göstərən əlamətdir. Sızma radiator, borular və ya su nasosundan qaynaqlana bilər.
-Antifriz qoxusu – Avtomobilin salonunda və ya kapotun altında şirin bir qoxu hiss edirsinizsə, bu, antifrizin buxarlandığını və sızdığını göstərə bilər.
-Kondisioner və ya sobanın düzgün işləməməsi – Avtomobilin içini isitmək üçün sobanı yandırdığınızda, isti hava əvəzinə soyuq hava gəlirsə, soyutma sistemində problemlərin olduğunu göstərə bilər.
-Mühərrikdən gələn qəribə səslər – Əgər su nasosu və ya termostat sıradan çıxıbsa, mühərrikdən qəribə fısıltı, xışıltı və ya qaynama səsi gələ bilər.
-Radiator ventilyatorunun davamlı işləməsi və ya ümumiyyətlə işləməməsi – Əgər ventilyator daim işləyirsə və ya əksinə, lazım olanda işə düşmürsə, bu, temperatur sensoru və ya ventilyatorun özündə nasazlığın ola biləcəyinə əlamətdir.

Əgər bu əlamətlərdən hər hansı biri müşahidə olunarsa, problemi daha da böyütmədən dərhal yoxlamaq və lazım gələrsə, peşəkar ustaya müraciət etmək məsləhətdir. Avtomobili həddindən artıq qızmış halda idarə etmək mühərrikə ciddi ziyan vura bilər.

Soyutma sisteminin daha uzun ömürlü olması üçün nələrə diqqət edilməlidir?
Soyutma sisteminin daha uzun ömürlü olması və mühərrikin həddindən artıq qızmasının qarşısını almaq üçün aşağıdakı qaydalara əməl etmək vacibdir:

-Keyfiyyətli antifriz istifadə edin və mütəmadi dəyişin – Antifriz sadəcə su deyil, həm də mühərriki paslanmadan, kavitasiya (su nasosu yeyilməsi, radiator deşilməsi, antifrizin içində hava yaranması, soyutma sistemində qəribə çuxurlarun əmələ gəlməsi) və çökmədən qoruyan kimyəvi maddələrdən ibarətdir. Müəyyən müddətdən sonra antifriz öz xassələrini itirir və onu istehsalçının tövsiyə etdiyi intervalda dəyişmək lazımdır (adətən 2-3 ildən bir).
-Soyuducu mayenin səviyyəsini mütəmadi yoxlayın – Ekspansiya çənində (bak) maye səviyyəsini mütəmadi nəzarətdə saxlayın. Əgər səviyyə azalırsa və tez-tez tamamlamalı olursunuzsa, sistemdə sızma ola bilər.
-Radiatorun və soyutma borularının vəziyyətini yoxlayın – Radiatorun üstündə çirk, kir və toz yığılması onun soyutma qabiliyyətini azaldır. Onu vaxtaşırı təmizləmək və boruların çatlaq olub-olmadığını yoxlamaq vacibdir.
-Termostatın işlək olmasına diqqət yetirin – Termostatın nasazlığı mühərrikin ya həddindən artıq qızmasına, ya da həddindən artıq soyuq qalmasına səbəb ola bilər. Soyutma sistemi ilə bağlı problemlərdə ilk yoxlanmalı hissələrdən biridir.
-Su nasosunun vəziyyətini izləyin – Su nasosu antifrizin dövriyyəsini təmin edir. Əgər nasaz olarsa, maye lazımi şəkildə dövr etməz və mühərrik qızmağa başlayar. Su nasosundan qəribə səslər və ya antifriz sızması müşahidə edirsinizsə, onu dəyişmək lazımdır.
-Ventilyatorun və sensorların işləməsini yoxlayın – Radiator ventilyatoru mühərrikin temperaturu müəyyən həddə çatanda işə düşməlidir. Əgər işləmirsə və ya daim işləyirsə, bu, sensor və ya ventilyatorun özündə nasazlığın olmasına əlamət ola bilər.
-Mühərriki həddindən artıq yükləməkdən çəkinin – Çox isti havada və ya ağır yüklə hərəkət edərkən soyutma sistemi daha çox yük altına düşür. Belə hallarda radiatorun və ventilyatorun normal işlədiyindən əmin olun.
-Soyuducu sistemin təzyiq qapağını yoxlayın – Radiator qapağı soyuducu mayenin lazımi təzyiqdə qalmasını təmin edir. Əgər qapaq köhnəlib və təzyiqi düzgün saxlamırsa, maye daha tez buxarlanacaq və mühərrik qızacaq.
-Soyuducu sistemin tam yuyulmasını vaxtında edin – Soyuducu sistemdə pas, çöküntü və digər çirklər toplanırsa, dövriyyə pozula və soyutma effekti azalacaq. 2-3 ildən bir sistemi tam yuyub yeni antifriz əlavə etmək məsləhətdir.

Bu qaydalara əməl etsəniz, soyutma sisteminiz uzun müddət problemsiz işləyəcək və mühərrikinizin ömrünü uzadacaq.

Mühərrikin bu və digər hissələri haqqında ətraflı məlumatlar almaq üçün digər bloqlara da göz gəzdirə bilərsiniz.
Oxuduğunuz üçün təşəkkür edirik 😊