Karbürator - Funksiyası, Yarana Biləcək Problemlər, Necə qulluq Edək?

Avtomobilin yanacaq sistemində mühüm rol oynayan karbürator, mühərrikin sabit və effektiv işləməsi üçün düzgün seçilməlidir. Səhv karbürator seçimi mühərrikin güc itkisinə, yanacaq sərfiyyatının artmasına və hətta işə düşmə problemlərinə səbəb ola bilər. Düzgün seçim isə avtomobilin daha rəvan işləməsinə, dinamikliyinin artmasına və yanacağa qənaət etməsinə kömək edir.
Aşağıda karbürator haqqında bilməli olduğunuz əsas məqamları sizinlə paylaşdıq.

Mühərrikinin karbüratoru nədir və funksiyası nədən ibarətdir?
Avtomobil mühərrikinin karbüratoru motorun yanacaq qarışığını tənzimləyən və yanacağı hava ilə birləşdirən bir cihazdır. Bu cihaz, yanacağın mühərrikin içində doğru nisbətdə qarışmasını təmin edir. Karbüratorun əsas funksiyası, hava və yanacağın mühərrikin içində optimal qarışığını yaratmaqdır. Bu, motorun effektiv işləməsinə və performansına təsir edir.

Karbürator mühərrikin harasında yerləşir?
Karbürator mühərrikin yuxarı hissəsində, silindrlərə hava və yanacaq qarışığını ötürən qazpaylayıcı kollektorun  (və ya emiş kollektorunun) üzərində yerləşir. O, birbaşa  hava filtri  ilə əlaqəli olur və mühərrikə daxil olan havanı filtrdən alaraq yanacaqla qarışdırır. Köhnə tip benzin mühərriklərində  istifadə olunan karbürator, qaz pedalı ilə idarə olunan klapanlar vasitəsilə qarışıq axınını tənzimləyir. Müasir avtomobillərdə isə karbürator artıq yerini yanacaq inyeksiya sisteminə  verib.

Karbüratorda hansı problemlər ola bilər?
Karbüratorda yarana biləcək problemlər:

- Yanacaq-hava qarışığının pozulması – Hava və yanacağın düzgün nisbətdə qarışmaması mühərrikin zəif işləməsinə və çətin işə düşməsinə səbəb ola bilər.
- Tıxanmış karbürator kanalları – Çirk, çöküntü və köhnəlmiş yanacaq kanalların tutulmasına və mühərrikin sönməsinə səbəb ola bilər.
- Plovok (üzən klapan) problemleri – Yanacaq səviyyəsini düzgün tənzimləmədikdə mühərrik ya yanacaqla dolur, ya da kifayət qədər yanacaq almır.
- Karbüratorun membranlarının deformasiyası və ya yırtılması – Yanacaq axını pozula bilər və mühərrikin işləmə sabitliyi itə bilər.
- Sıxılmış və ya paslanmış klapanlar – Hava və yanacaq axını tənzimləyən klapanlar ilişə və ya pis işləyə bilər.
- Yanacaq çiləyicilərinin tutulması – Yanacaq çiləyiciləri çirkləndikdə və ya tıxandıqda, mühərrik düzgün işləməyə bilər.
- Vakum sızmaları – Karbüratorun ətrafındakı sızmalar mühərrikin qarışığı düzgün almamasına və qeyri-sabit işləməsinə səbəb ola bilər.
- İynə klapanının (yanacaq iynəsi) sıradan çıxması – Yanacaq axınının düzgün tənzimlənməməsi nəticəsində mühərrik çox yanacaq sərf edə və ya yanacaq çatışmazlığı yaşaya bilər.
- Qaz pedalı ilə reaksiya gecikməsi – Karbüratorun iç hissələrində gecikmələr və ya nasazlıq olduqda qaz pedalı basıldıqda mühərrik gec reaksiya verə bilər.
- Yanacaq sızmaları – Karbüratorda çatlar və ya birləşmələrdə boşluqlar varsa, yanacaq sızması baş verə bilər ki, bu da təhlükəlidir.

Sürücü karbüratorda hər hansı bir problemin olduğunu necə təyin edə bilər?
Sürücü karbüratorda problem olduğunu aşağıdakı əlamətlərlə anlaya bilər:

- Mühərrikin çətin işə düşməsi – Səhərlər və ya isti mühərrikdə avtomobilin işə düşməsi uzun çəkirsə və ya dəfələrlə açara basmaq lazım olursa.
- Mühərrikin qeyri-sabit işləməsi – Sürət (oborot) qeyri-sabit olur, mühərrik titrəyir və ya arada dayanır.
- Sürətləndikdə boğulma və ya güc itkisi – Qaz pedalına basdıqda avtomobil gec reaksiya verir və ya qəfil güc itirir.
- Yanacaq sərfiyyatının artması – Karbürator düzgün qarışıq vermədikdə mühərrik daha çox yanacaq sərf edə bilər.
- Egzozdan qara tüstü çıxması – Yanacaq çox verildikdə mühərrik həddindən artıq zəngin qarışıq yandırır və egzoz borusundan qara tüstü çıxa bilər.
- Mühərrikin sönməsi – Duruşda və ya qaz pedalını buraxdıqda mühərrik qəfil sönə bilər.
- Yanacaq qoxusunun hiss olunması – Karbürator düzgün işləmədikdə və ya sızma olduqda, avtomobilin içində və ya ətrafında yanacaq qoxusu hiss edilə bilər.
- Egzozdan qeyri-adi səslər gəlməsi – Karbüratorda hava-yanacaq qarışığı düzgün tənzimlənmədikdə egzozda partlama və ya atəş səsləri eşidilə bilər.
- Sürətlənmə zamanı ləngimə – Avtomobilin sürəti artdıqca mühərrikdə tıxanma və ya təzyiq düşməsi müşahidə edilə bilər.
- Şamların qara və ya yaş olması – Yanacaq düzgün yanmadıqda və ya karbürator həddindən artıq yanacaq verdikdə, şamlar qara hislə örtülə bilər və ya nəm ola bilər.

Köhnə karbüratoru yeni karbüratorla əvəzləyərkən və ya yenisini seçərkən sürücü hansı amillərə diqqət etməlidir?
Sürücü karbüratoru yenisi ilə əvəz edərkən aşağıdakı amillərə diqqət yetirməlidir:

- Uyğunluq – Karbüratorun mühərrik həcminə, yanacaq sisteminə və qazpaylayıcı kollektoruna uyğun olması vacibdir. Müxtəlif markalar və modellər fərqli karbüratorlardan istifadə edir.
- Flans (karbüratoru qazpaylayıcı kollektorla birləşdirən hissə kimi istifadə olunur) və quraşdırma ölçüləri – Yeni karbüratorun bolt deşikləri, quraşdırma səthi və birləşmə nöqtələri avtomobilin kollektoruna uyğun olmalıdır. Əks halda əlavə adapterlər lazım gələ bilər.
- Yanacaq istehlakı və qarışıq nisbəti – Fərqli karbüratorlar müxtəlif yanacaq-hava qarışığı tənzimləmə sistemlərinə malikdir. Yanacaq sərfiyyatını optimallaşdırmaq üçün düzgün model seçilməlidir.
- Vakum və idarəetmə sistemləri – Bəzi karbüratorlar elektron idarəetmə sistemləri və ya vakum klapanları ilə təchiz olunub. Avtomobilin sisteminə uyğun olub-olmamasını yoxlamaq lazımdır.
- Hava və yanacaq keçid kanalları – Karbüratorun keçid kanallarının ölçüsü, nasos membranı və şamların qarışıq qəbul etmə səviyyəsi mühərrikin gücünə və dinamikasına təsir edir.
- Brend və keyfiyyət – Orijinal və ya keyfiyyətli analoq karbürator seçmək vacibdir. Ucuz və qeyri-standart məhsullar sürətli aşınmaya səbəb ola bilər.
- Tənzimləmə və ehtiyat hissələri – Seçilən modelin tənzimlənməsi asan olmalıdır və ehtiyat hissələri rahat tapılmalıdır. Çətin tənzimlənən və ya nadir modellər əlavə problemlər yarada bilər.
- Mexaniki və ya elektrikli çökdürmə klapanı (soyuducu) – Avtomobilin sisteminə uyğun olaraq manual və ya avtomatik çökdürmə klapanı (soyuducu sistemi) seçilməlidir.

Əgər sürücü bu detalların hamısını nəzərə alarsa, mühərrikin stabil və səmərəli işləməsini təmin edəcək düzgün karbürator seçə bilər.

Karbüratorun daha uzun ömürlü olması üçün hansı amillərə diqqət edilməlidir?
Karbüratorun daha uzun ömürlü olması üçün sürücülər aşağıdakı amillərə diqqət etməlidirlər:

- Təmiz yanacaq istifadə etmək – Yanacağın tərkibində çirklər və qatışıqlar olduqda, karbüratorun keçid kanalları tıxana bilər. Buna görə də keyfiyyətli benzin istifadə edilməlidir.
- Hava filtrini mütəmadi dəyişmək – Çirkli və ya köhnəlmiş hava filtri karbüratorun içərisinə toz və kənar hissəciklərin keçməsinə səbəb ola bilər, bu da tıxanmaya və qeyri-sabit işləməyə gətirib çıxarır.
- Karbüratorun mütəmadi təmizlənməsi – Vaxtaşırı karbüratorun kanalları, klapanları və püskürdücü ucluqları xüsusi təmizləyici mayelərlə yuyulmalıdır ki, çöküntülər və yanacaq qalıqları onun işini pozmasın.
- Yanacaq filtrlərini dəyişmək – Yanacaq sistemində çirklənmənin qarşısını almaq üçün yanacaq filtri müntəzəm olaraq dəyişdirilməlidir.
- Doğru tənzimləmə aparmaq – Karbüratorun hava-yanacaq qarışığı və boş gediş rejimi düzgün tənzimlənməlidir ki, mühərrik nə zəngin, nə də kasad qarışıq alsın.
- Yanacaq nasosunun vəziyyətini yoxlamaq – Zəif və ya artıq yanacaq vuran nasos karbüratorun həddindən artıq yüklənməsinə və sızmalara səbəb ola bilər.
- Vakum şlanqlarını yoxlamaq – Vakum sızmaları karbüratorun balanssız işləməsinə gətirib çıxarır, buna görə də şlanqlar mütəmadi nəzarətdə saxlanılmalıdır.
- Mühərriki normal iş temperaturunda istifadə etmək – Soyuq mühərriklə uzun müddət sürmək və ya həddindən artıq qızdırmaq karbüratorun komponentlərinə mənfi təsir edə bilər.
- Süni əlavə maddələrdən çəkinmək – Yanacağa və ya karbürator sisteminə uyğun olmayan kimyəvi əlavələr karbüratorun iç hissələrini aşındıra və zədələyə bilər.
- Uzun müddət dayanan avtomobilin karbüratorunu qorumaq – Əgər avtomobil uzun müddət işlədilməyəcəksə, karbüratorun içində yanacaq qalmasının qarşısını almaq üçün mühərrik işlədilərək artıq yanacaq yandırılmalıdır.

Bu qaydalara əməl etməklə karbüratorun ömrünü uzatmaq və avtomobilin yanacaq sisteminin stabil işləməsini təmin etmək mümkündür.

Mühərrikin bu və digər hissələri haqqında ətraflı məlumatlar almaq üçün digər bloqlara da göz gəzdirə bilərsiniz.
Oxuduğunuz üçün təşəkkür edirik 😊