Yanacaq İnjektoru Haqqında Nə Qədər Məlumatlıyıq?

Müasir avtomobillərin səmərəli işləməsində yanacaq injektorunun rolu əvəzolunmazdır. Bu sistem mühərrikə dəqiq miqdarda yanacaq ötürərək həm yanacaq sərfiyyatını optimallaşdırır, həm də ətraf mühitə atılan tullantıları azaldır. Yanacaq injektorunun necə işlədiyini və niyə vacib olduğunu başa düşmək, avtomobilinizi qorumaqda sizə kömək edəcək məlumatları aşağıda sizinlə paylaşdıq.
Xoş oxumalar 😊

Yanacaq injektoru nədir və funksiyası nədən ibarətdir?
Yanacaq injektoru — mühərrikə lazım olan miqdarda yanacağı silindrlərə püskürdən cihazdır. Bu qurğu daxiliyanma mühərriklərində, xüsusilə də elektron idarəetməli yanacaq sistemlərində mühüm yer tutur. Onun əsas vəzifəsi yanacağı yüksək təzyiqlə və duman şəkilli formada püskürtməklə silindr içərisində hava-yanacaq qarışığının düzgün yaranmasını təmin etməkdir.
İnjektorlar mühərrikin idarəetmə bloku (kompüteri) tərəfindən alınan siqnallara uyğun olaraq işləyir. Bu blok müxtəlif sensorlardan gələn məlumatları — hava axını, mühərrik istiliyi, qaz tərkibi və digər göstəriciləri təhlil edərək, injektorun neçə müddət açıq qalacağını və nə qədər yanacaq buraxacağını müəyyənləşdirir.
Nəticədə düzgün çalışan yanacaq injektorları mühərrikin sabit işləməsini, yanacağın səmərəli istifadə olunmasını, az tullantı çıxmasını və yüksək sürətə daha çevik keçidi təmin edir.

Yanacaq injektoru mühərrikin harasında yerləşir?
Yanacaq injektorları, adətən, mühərrikin yuxarı hissəsində, səsboğucu klapanlarının (klapan qapağının) yaxınlığında — səpmə kollektoruna (həmçinin "admissiya kollektoru" da deyilir) birləşdirilmiş şəkildə yerləşir.
Əgər avtomobil birbaşa püskürtmə sisteminə malikdirsə (məsələn, FSI, GDI tipli mühərriklərdə), o zaman injektorlar birbaşa silindr başlıqlarının içərisinə — yəni yanma kamerasına yaxın hissəyə yerləşdirilir.

Yəni ümumiləşdirsək:
🔧 Ənənəvi sistemlərdə (çoxnöqtəli püskürtmə - MPİ):
İnjektorlar səpmə kollektorunun üzərində, hər silindrə uyğun bir ədəd olmaqla yerləşir.
🔧 Birbaşa püskürtməli sistemlərdə (GDI, FSI və s.):
İnjektorlar birbaşa silindr başlıqlarına, alış şamına (şam qığılcımı verən hissəyə) yaxın nöqtədə yerləşdirilir.
Onlara baxış keçirmək və ya dəyişmək üçün klapan qapağının yaxınlığında yerləşən hissələri — boruları, elektrik birləşmələrini və səpmə kollektorunu açmaq lazımdır. Mühərrik modelindən və markasından asılı olaraq dəqiq yeri bir qədər dəyişə bilər, amma əsasən yuxarıda dediyim qaydada qurulur.

Nasaz yanacaq injektorunun əlamətlərini necə təyin etməli?
🔧 Nasaz yanacaq injektorunun əsas əlamətləri:
1. Mühərrikin silkələnməsi və qeyri-sabit işləməsi – Əgər injektor düzgün püskürtmürsə, hava-yanacaq qarışığı pozulur. Bu zaman mühərrikdə titrəmə, qeyri-bərabər dövrlər, hətta dayanma halları müşahidə olunur.
2. Yanacaq sərfiyyatının artması – Injektor lazım olduğundan artıq və ya az yanacaq vurarsa, bu ya israfçılığa, ya da mühərrikin zəifləməsinə səbəb olur.
3. Çəkilişin zəifləməsi və zəif sürətlənmə – Güc itkisi müşahidə olunur. Xüsusilə təpəyə qalxarkən və ya ani sürətlənmək istədikdə avtomobil zəif reaksiya verir.
4. Çətin işə düşmə – Səhərlər və ya mühərrik soyuduqda avtomobil çətin işə düşürsə, bu da injektorun nasazlığına işarə ola bilər.
5. Tüstü və xoşagəlməz iy – Yanacaq tam yanmadıqda arxa borudan qara tüstü və kəskin yanacaq qoxusu gəlir. Bu, düzgün püskürtmənin pozulduğunu göstərir.

🧼 Injektorun təmizlənməsi necə aparılır?
njektorun təmizlənməsi iki üsulla həyata keçirilir:
1. Sistemə qatılan kimyəvi maddələrlə təmizləmə:
– Yanacağa xüsusi təmizləyici maye əlavə olunur. Bu maye yanacaq xəttindən keçərək injektorların içindəki çirki əridir.
– Bu üsul daha sadə və gündəlik qulluq üçün əlverişlidir.
2. Sökülərək ultrasəs və ya aparatla təmizləmə:
– Injektorlar mühərrikdən ayrılır və xüsusi ultrasəs vannalarında və ya təzyiqli cihazlarla yuyulur.
– Bu üsul daha dərin və effektiv təmizləmə verir, çünki hər injektor ayrıca yoxlanılır və balanslaşdırılır.

📌 Nə vaxt təmizləmək lazımdır?
- Hər 30-50 min kilometrdən bir profilaktik təmizləmə məsləhətdir.
- Əgər yuxarıda sadalanan əlamətlərdən biri varsa, vaxt itirmədən təmir ustasına müraciət etmək lazımdır.
- Ucuz və keyfiyyətsiz benzin istifadəsi, filtrin vaxtında dəyişdirilməməsi injektorların daha tez tıxanmasına səbəb olur.

🔍 Injektorun nasaz olub-olmadığı necə yoxlanılır?
1. Kompüter diaqnostikası (OBD cihazı ilə):
– Avtomobilin beyin sisteminə (ECU) xüsusi cihaz vasitəsilə qoşulmaqla hər bir silindrin yanacaq püskürtmə tempi, çəki fərqi, sürət dəyişimi və səhv kodları oxunur.
– Əgər injektor nasazdırsa, cihazda bu tip kodlar görünə bilər: P0201, P0300, P0171 və s.
– Bu üsul ən sürətli və dəqiq diaqnostika metodudur.
2. Mühərrik qulaq üsulu və silindr dayandırması:
– Mühərrik işləyən zaman ustalar stetoskop və ya uzun metal çubuqla injektorun üstünə toxunub onun klikləmə səsini dinləyirlər.
– Sağlam injektor ritmik şəkildə "çıqq" səsi verir. Səssizlik və ya qeyri-müntəzəm səslər nasazlıqdan xəbər verir.
– Digər üsulda hər silindr müvəqqəti deaktiv edilir və reaksiyaya baxılır. Reaksiya yoxdursa – injektor ölü ola bilər.
3. Təzyiq yoxlanışı (yanacaq xətti üzrə):
– Yanacaq sistemindəki təzyiq manometrlə ölçülür. Əgər təzyiq aşağıdırsa və nasos sağlamdırsa, bu, injektorun tıxanmasından xəbər verir.
– Bəzən yüksək təzyiq də olur – bu da geri qayıdış klapanının və ya injektorun düzgün işləmədiyini göstərir.
4. Sökülərək xüsusi stenddə yoxlama:
– Bu zaman hər injektor ayrıca sökülür və diaqnostik stendə qoşulur.
– Burada püskürmə gücü, dərəcəsi, buğlanma forması yoxlanılır. Əgər püskürtmə qeyri-bərabərdirsə və ya axıntı varsa, injektor ya təmizlənir, ya da dəyişdirilir.
– Bu üsul həm vizual yoxlama, həm də real iş şəraitində test baxımından ən etibarlısıdır.

📌 Nəticə olaraq:
Peşəkar yanaşma üçün kompüter diaqnostikası + stend yoxlaması birlikdə aparılmalıdır. Sadəcə kompüterlə baxmaq kifayət deyil — bəzi mexaniki nasazlıqlar yalnız stend testində üzə çıxır.

Uzunömürlü və düzgün işləməsi üçün 3 əsas qayda
İndi isə avtomobildə yanacaq sisteminin — xüsusilə injektorların — uzunömürlü və düzgün işləməsi üçün hər bir sürücünün bilməli olduğu 3 əsas qaydanı təqdim edirəm:
✅ 1. Keyfiyyətli yanacaq istifadə et:
– Aşağı oktanlı və ya tərkibi qeyri-sabit olan yanacaqlar injektorların tez tıxanmasına və mühərrikdə yanma prosesinin pozulmasına səbəb olur.
– Ən yaxşısı, rəsmi yanacaqdoldurma məntəqələrindən, etibarlı mənbədən alınan benzin istifadə etməkdir.
– Həmçinin, mühərrik istehsalçısının tövsiyə etdiyi oktan sayına uyğun benzin seçilməlidir (məsələn, 91, 95 və s.).
✅ 2. Yanacaq filtrlərini vaxtında dəyiş:
– Yanacaq sistemi zəncirvari işləyir və onun ilk müdafiə səddi yanacaq filtridir.
– Filtr çirklənibsə, bu, nasosa və injektorlara artıq yüklənmə verir, nəticədə injektorlar da çirklənir və sıradan çıxır.
– Adətən hər 20-30 min km-dən bir filtrin dəyişdirilməsi tövsiyə olunur (istehsalçı göstərişinə əsasən).
✅ 3. Profilaktik təmizləmə və ustaya vaxtında müraciət:
– Müəyyən aralıqlarla injektorların profilaktik təmizlənməsi həm mühərrikin işini stabilləşdirir, həm də nasazlığın qarşısını alır.
– Əgər mühərrikdə titrəmə, zəif işləmə və ya sərfiyyat artımı hiss olunursa, özbaşına müdaxilə etmədən təcrübəli ustaya müraciət etmək vacibdir.
– Təmizlik üçün istifadə olunan kimyəvi qatqıların da sertifikatlı və uyğun keyfiyyətdə olması şərtdir.

Bu üç əsas qaydaya əməl etməklə həm injektorun, həm də ümumilikdə yanacaq sisteminin uzun müddət problemsiz işləməsini təmin etmək mümkündür.

Əgər avtomobilinizin mühərriki və digər texniki hissələri barədə daha ətraflı məlumat əldə etmək istəyirsinizsə, digər bloq yazılarımıza da nəzər yetirə bilərsiniz.
Oxuduğunuz üçün təşəkkür edirik 😊